«Տղա Դավթի և աղջիկ Խանդութի հեքիաթ» ապատումը` Վենետիկի բիենալեում

Վենետիկի ժամանակակից արվեստի բիենալեում ներկայացվել են 150 նկարիչ, 88 ազգային տաղավար: Պաշտոնական բացումը տեղի է ունեցել հունիսի 1-ին:

Վենետիկյան բիենալեում սովորաբար ցուցադրվում են գեղարվեստական մտածողության ամենավերջին միտումներն ու դրսևորումները, սակայն 2013-ի բիենալեի հիմնական գաղափարախոսությունն անցյալի և ներկայի, ավանդույթի և մոդեռնի համակցումն է: Այս տարի բիենալեն կրել է «Հանրագիտարանային պալատ» խորագիրը: Բիենալեի գլխավոր կուրատոր Մասիմիլիանո Ջոնին այս անվանումը վերցրել է ինքնուս նկարիչ Մարինո Աուրիտիի իրականություն չդարձած համանուն նախագծից, որը պետք է լիներ մի երևակայական թանգարան, որտեղ զետեղված կլինեին մարդկության բոլոր գլխավոր հայտնագործությունները` անիվից մինչև տիեզերանավ:
Հայաստանը ներկայացնող Արարատ Սարգսյանի «Տղա Դավթի և աղջիկ Խանդութի հեքիաթ» ապատումը , որը խոսքի և դրա անմիջական դրվագման մի ինքնատիպ օրինակ է, շաղկապում է ժամանակներն ու գեղարվեստական հին ու նոր արտահայտչամիջոցները:
Նախագծի իրականացման համար ՀՀ մշակույթի նախարարությունը տրամադրել է 5 մլն դրամ: Այլ հովանավոր նախագիծը չի ունեցել: Կայացման աշխատանքներին նպաստել են վենետիկաբնակ Վարդան Կարապետյանը, համակարգողներ Սաթենիկ Սարգսյանը, Նինա Հայրյանը:
Մշակույթի նախարարության ժամանակակից արվեստի վարչության պետ ՍԵՅՐԱՆՈՒՀԻ ԳԵՂԱՄՅԱՆԸ լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց, որ Հայաստանի տաղավարը իրապես հետաքրքրություն է առաջացրել: «Ի սկզբանե հնարավորություն կար հայկական նախագիծն իրականացնելու Վենետիկի կենտրոնում գտնվող Մուրադ-Ռաֆայելյան վարժարանի տարածքում, սակայն նախագծի հեղինակը և համադրողը կոնցեպտուալ իմաստով ճիշտ համարեցին այն իրականացնել հենց Սուրբ Ղազարում, որտեղ գործում է տպագրական հնագույն մեքենաների թանգարան, և Արարատ Սարգսյանի ինքնաշեն տպագրական սարքը դառնում է թանգարանի ցուցադրանքի շարունակությունը: Կարևոր է, որ Արարատ Սարգսյանի պատումն ուղեկցվում էր ինտերակտիվ վիդեո-ինստալացիայով` անգլերեն տիտրերով, ինչն օտար այցելուներին հնարավորություն է տալիս ընկալելու հյութեղ Կարնո բարբառով ընթացող խոսքի և դրվագումի իմաստը»,- ասաց Սեյրանուհի Գեղամյանը, հավելելով, որ «Տղա Դավթի և աղջիկ Խանդութի հեքիաթ» պատումի տեսահոլովակն անընդմեջ ցուցադրվել է բիենալեի հիմնական մեծ տաղավարներն ընդգրկող «Ջարդինի» և վենետիկյան Զինանոցի ¥Արսենալի¤ հսկայական համալիրի նախասրահներում, ինչպես նաև մշակութային և հասարակական նշանակության այլ կենտրոններում:
Նախագծի համադրող ԱՐՄԱՆ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆՆ իր խոսքում նշեց, որ Սուրբ Ղազար կղզին այն վայրն է, որտեղից սկսվել է հայկական մոդեռնիզմը: «Խոսակցություններն այսօր ժամանակակից արվեստում հիմնականում մոդեռնի մասին են, մոդեռնի ճգնաժամի, մոդեռնի հաղթահարման, պոստմոդեռնիզմի»,- ասաց նա:
Վենետիկի բիենալեում Հայաստանը ներկայացնող նկարիչ ԱՐԱՐԱՏ ՍԱՐԳՍՅԱՆՆ ասաց, որ էպոսը ներկայացրել է պատումի ձևով, քանի որ նպատակ է ունեցել շեշտադրելու բանավոր մշակույթ։ «Երբ մեկին ասում են` գնա գրողի ծոցը, նկատի չունեն գրողների միության որևէ անդամի, գրողը մեկ այլ երևույթ է, նա Տիր աստծո քարտուղարն է, որ ընդամենը գրում էր` ո՞վ ծնվեց, ո՞վ մահացավ: Գիրը գրվելով կարծես մահանում է»,- ասաց նկարիչը։
«Կարծում եմ` հայերեն խոսքը մի քիչ ուժը կորցրել է և՛ առօրյա կյանքում, և՛ քաղաքականության մեջ, գրականության մեջ` հատկապես, որևէ բանաստեղծություն չկա այսօր, որ կարդալիս ոտքի կանգնելու ցանկություն ունենամ։ Ես փորձում եմ մեջտեղ բերել բանավոր խոսքը: Պատմեցի այն թոռանս, նա շատ ուրախացավ. Ցյուրիխի մի պատկերասրահում եմ պատմել` ֆրանսիական մի մեծ գրադարանում: Վենետիկում չթարգմանվեց իմ պատումը, օտարներ էին մեծ մասամբ, վերջում փաթաթվել էին ինձ` առանց հասկանալու, թե ես ինչ եմ խոսում: Կարևոր է, որ մարդիկ ձայնի ելևէջների ստեղծած պատկերներից հասկանան` ինչի մասին է խոսքը, և պատկերացրեք, որ հասկանում են»:
Արարատ Սարգսյանը նշեց, որ կարողացել են ճիշտ օգտագործել ցուցադրության համար տրամադրված փոքրիկ գումարը: Նկատեց, որ անցյալ տարի տասն անգամ շատ գումար է ծախսվել, բայց արդյունքը գոհացուցիչ չի եղել:
«Պետք չէ շարունակ նայել, թե Ադրբեջանն ինչ է ծախսել, Ադրբեջանում Ալիևի ֆոնդը հարյուր անգամ ավելի շատ գումար ունի, քան մեր մշակույթի նախարարությունը,- ասաց նա, ընդգծելով, որ առաջին անգամ է Հայաստանի տաղավարը հայտնվել առաջատարի դիրքում, մեծ քննարկումների առիթ տվել:- Մեծ պալատներ չունեինք ցուցադրելու, բայց ժյուրիի համար դա միևնույն է, ինչպես որ միևնույն է` ինչքան գումար ես ծախսել, կարևորը ներկայացվող արվեստն է»:
Ի՞նչ է նկարչի համար Վենետիկի բիենալեն:
«Շատ հայ նկարիչներ, 20-րդ դարասկզբից սկսած, մասնակցել են Վենետիկի բիենալեին` Սարյան, Արշիլ Գորկի: Նկարչի համար դա մի ներքին ուրախություն է, սպորտ չէ, որ ինչ-որ բան սպասես»,- ասաց Արարատ Սարգսյանը: Անդրադառնալով մատուցման խնդրին, շեշտեց, որ դա լրիվ ուրիշ մասնագիտություն է, որը մեզանում չի ուսուցանվում, լրջորեն չի շեշտադրվում, և շատ անգամ մենք մեր ունեցածը չենք կարողանում աշխարհին ցույց տալ:
«Նայում ես` ամերիկյան տաղավարը, իր ներքին պոտենցիայով, այդքան մեծ ուժ չի ներկայացնում, ինչքան որ հրաշալիորեն մատուցված է: Մենք պիտի տիրապետենք մատուցման կուլտուրային»,- ասաց նա:
Հավելենք, որ, Հայաստանը ներկայացնող ազգային տաղավարից բացի, բիենալեում բավական հետաքրքիր ցուցադրանքով ներկայացել է Նորայր Գասպարին` Կանադայից, ով, ի դեպ, Ատոմ Էգոյանի օպերատորն է: Այս մասին տեղեկացրեց Սեյրանուհի Գեղամյանը:
Վենետիկի ժամանակակից արվեստի բիենալեն աշխարհի խոշորագույն մշակութային միջոցառումներից է: Այն հիմնադրվել է 1895 թվականին` որպես «Վենետիկի միջազգային գեղարվեստական ցուցահանդես», որտեղ ցուցադրվել են 16 երկրների նկարիչների ստեղծագործություններ: Այնուհետև, երկու տարին մեկ կազմակերպվող այս ցուցահանդեսի վարկն այնքան է բարձրացել, որ այստեղ ձգտել են ցուցադրվել միջազգային ճանաչում ունեցող ամենահայտնի նկարիչները: Սկսած 1930-ական թվականներից բիենալեի շրջանակներում հիմնադրվել են երաժշտական, թատերական, կինոյի փառատոներ, իսկ 1975 թվականից` ճարտարապետության միջազգային ցուցահանդեսը:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ